.
Η ποιητική συλλογή «Χρονορυχείο» της Στέλλας Δούμου, είναι η τρίτη ποιητική παρουσία στα ελληνικά γράμματα. Πρόκειται για ένα βιβλίο που προκαλεί αίσθηση στον αναγνώστη από το εξώφυλλο και όχι από το σημείωμα του οπισθόφυλλου που πολλές φορές οι ποιητικές συλλογές επιχειρούν με αυτόν τον τρόπο να κερδίσουν την πρώτη εντύπωση. Το «Χρονορυχείο δεν έχει τέτοιο σημείωμα, αντ΄ αυτού διαθέτει ένα εξώφυλλο «παγίδα». Η ίδια η λέξη – τίτλος, αν δεν κάνω λάθος, είναι μια πρωτόπλαστη λέξη στην ελληνική γλώσσα που ούτε λίγο ούτε πολύ, μας προδιαθέτει ότι θα έρθουμε αντιμέτωποι με την διάνοιξη του ορυχείου για τον εντοπισμό της φλέβας του χρόνου. Κάτω από τον τίτλο του βιβλίου υπάρχει ένα ισόπλευρο τρίγωνο που αξιώνει το απόλυτο σχήμα. Με μια πρώτη ματιά το τρίγωνο αυτό φαίνεται μαύρο, αν το δούμε ποιο προσεχτικά όμως, θα δούμε ότι περιέχει την λεπτομέρεια φωτογραφίας ενός δέντρου. Στο κάτω μέρος του τριγώνου αυτού -στην βάση του- υπάρχει ένα διάγραμμα από δεξιά προς τα αριστερά, που σταματάει λίγο πριν διαπεράσει την βάση του τριγώνου. Αν λοιπόν, επηρεασμένοι από τον τίτλο, θεωρήσουμε το τρίγωνο αυτό βουνό και το διάγραμμα που είναι κοντά στην βάση του, σχέδιο που μας δείχνει την διαδρομή και το βάθος του ορυχείου, τότε έχουμε την κυριολεκτική εικονοποίηση του τίτλου που μας προδιαθέτει γι΄ αυτό που θα συναντήσουμε στο βιβλίο.
Όλη η προσέγγιση του εξωφύλλου, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ακόμα και υπερβολική για κάποιον που δεν έχει διαβάσει το βιβλίο. Όταν όμως ο αναγνώστης ολοκληρώσει την ανάγνωση και κλείσει το βιβλίο, τότε αντιλαμβάνεται ως αυτονόητα και ευρηματικά, τίτλο και σχέδιο που κοσμούν το εξώφυλλο. Από το πρώτο ποίημα αυτής της συλλογής, γίνεται ξεκάθαρο ότι, η χρονορύχος ποιήτρια, έχει εντοπίσει την χρονική φλέβα, πριν ακόμα αρχίσει την διάνοιξη του χρονορυχείου της. Το όρος χρόνος είναι πανύψηλο, δύσβατο και χαοτικό γι΄ αυτό το απόλυτο σχέδιο του ισόπλευρου τριγώνου, μπορεί μόνο να το χαρακτηρίσει, όχι να το απεικονίσει. Αυτό η ποιήτριά μας το γνωρίζει και γι΄ αυτό είναι λογική η ανάγκη της να θέλει να δει τι κρύβει στο εσωτερικό του το πιο άναρχο βουνό. Έτσι όπως από το πρώτο ποίημα διαφαίνεται ότι η ποιήτρια χτύπησε φλέβα, έτσι διαφαίνεται ότι τα ποιήματα αυτού του βιβλίου είναι τα «ημερολόγια» της διάνοιξης αυτού του ορυχείου.
Ποιες είναι οι συνθήκες που επικρατούν όμως μέσα στα σπλάχνα του χρονικού απροσπέλαστου βουνού; Σίγουρα όχι οι συνθήκες της ατμόσφαιρας, όπως συμβαίνει με κάθε ορυχείο άλλωστε. Μέσα στα σπλάχνα του χρόνου καταργούνται οι ιδιότητες και η χρηστότητα των πραγμάτων. Καταργούνται οι νόμοι της φυσικής μα και οι νόμοι της λογικής. Όλα συμβαίνουν στην πιο απόλυτη εκδοχή τους, γι΄ αυτό και το στοιχείο του σουρεαλισμού είναι αναπόφευκτα έντονο, όπως, και το Σαχτουρικό αλλόκοτο που εμφανίζεται θα έλεγα αναγκαστικά μέσα στα ποιήματα αυτά. Στα έγκατά του ο χρόνος είναι άχρονος και γι΄ αυτό η κάθε παράβαση, λογική και ηθική, είναι αφύσικο επακόλουθο.
Η χρονορύχος ποιήτρια, σε αυτά τα ημερολόγια διάνοιξης (που είναι τα ποιήματα αυτού του βιβλίου δηλαδή) μας συστήνει με την συμπυκνωμένη χρονικότητα της ύπαρξης μα και πέρα από αυτήν. Διαπιστώνουμε πως η ζωή και ο θάνατος, ο έρωτας και το πένθος, συνυπάρχουν στην ίδια ακριβός συνθήκη και πως η ευτυχία και η δυστυχία, δεν είναι παρά η διαιρεμένη μορφή της ύπαρξης. Μέσα σε ολόκληρο το βιβλίο, καμία αναφορά δεν γίνεται ούτε για εκσκαφή σήραγγας, ούτε για ημερολόγια ορυχείου, παρά μονάχα περιορίζεται στο εξώφυλλο, τίτλος και σχέδιο. Αυτό είναι κάτι που συμβαίνει με την ποίηση μιας και όλοι οι ποιητές, όποια και αν είναι η θεματική τους, υποκύπτουν στο καθεστώς του άχρονου χρόνου. Εκεί δηλαδή, που η ουσία των συναισθημάτων και των πραγμάτων είναι διακριτή και ασύλληπτη ταυτόχρονα. Με μία φράση: Η χαοτική απεικόνιση της πραγματικότητας.
Δεν θέλω και δεν μου αρέσει να στέκομαι σε επιμέρους ποιήματα, ούτε μου αρέσει να παραθέτω μεμονωμένους στοίχους ποιημάτων για τεκμηριώσω τα αυτονόητα. Ωστόσο, δεν μπορώ να αντισταθώ σε ένα εύρημα που προκύπτει και επιβεβαιώνεται παράλληλα, σε 7 από τα 23 ποιήματα αυτής της συλλογής. Στα ποιήματα, Αλλιώτικα κομμένος, Χρονορυχείο, Ασκήσεις βυθού, Πνευστοί τοίχοι, Ο φόνος, Σίγμα λόγου και το Θαύμα, γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στο στόμα. Επικρατεί το εσωτερικό του στόματος ακόμα και ως υποδοχή της εισπνοής και τόπος που συντελείται η δύσπνοια, μα κυρίως, γίνεται αναφορά στα δόντια. Στα άλλα ποιήματα αυτού του βιβλίου, υπάρχουν αναφορές και σε άλλα μέρη του σώματος, όπως για παράδειγμα στα χέρια. Όμως, τα άλλα μέλη, αναφέρονται ως αισθητήρια όργανα και όχι ως εργαλεία δράσης. Στα 7 ποιήματα που προανέφερα το στόμα λειτουργεί ξεκάθαρα ως εργαλείο δράσης, δηλαδή ενεργητικά. Παρόλ’ αυτά η ποιήτριά μας δεν αναφέρεται στην δράση του, παρά μόνο στις φθορές που έχει υποστεί από αυτήν. Συμπτώματα όπως η δυσκολία της αναπνοής στα πρόθυρα της δύσπνοιας μα κυρίως τα σπασμένα δόντια που μαρτυρούν ξεκάθαρα την κρούση τους με το σκληρό υλικό του συμπυκνωμένου χρόνου που τα κατέστρεψε.
Επιχειρώντας λοιπόν μια αποκωδικοποίηση των ποιημάτων που προέκυψαν από την διάνοιξη του προσωπικού της χρονορυχείου, προκύπτει ότι, η Στέλλα Δούμου, σαν σκαπτικό εργαλείο για την διάνοιξη του ορυχείου της, χρησιμοποίησε το στόμα. Ναι! Σαν ομότεχνος μπορώ κι εγώ να σας το επιβεβαιώσω. Οι ποιητές το πιο σκληρό πέτρωμα –τον χρόνο− τον σκάβουν με τα δόντια.
Ψυχοναύτες 